मोजमापांचा शब्दकोष –
लांबी, रुंदी, ऊंची दर्शविणारे साधन म्हणजे मोजमाप. कापड,सूत,चालणे, बांधकाम ई साठी मोजमाप वापरतात या मोजमापांचा शब्दकोष –
* अरत्नी- कोपरापासून करंगुळीच्या टोकांपर्यंतचे माप
* आंगुळ- आठ यव रुंदीचे माप, बोटाच्या रुंदीचे माप
* कांडे- बोटाचे पेर, एक माप
* किष्कु- एक प्राचीन मापणाचे मोजमाप
* कोंडो- जमीन मोजण्याचे माप
* कोस- दोन मैल
* गज- 24 तसुंचे माप
* गांव- 4 कोस ते 9 मैलांचे अंतर
* गिरा- दीड तसुंचे माप
* गिरे- तिन अंगुलांची लांबी
* गुंठा- एक चाळि – सांश एकर, 121 चौरस यार्ड, 33 फुट लांब व रुंद जमीन
* गोकोश- गायींच्या हंबरन्याचा टप्पा, जमीन मोजन्याचे परिमाण
* गोचर्म- गाईचे कातडे पसरले असता ते व्यापनारी जमीन
* गोस- तीन वितींचे माप
* घाँटाँ- पांच हात लांबीचे एक जुने माप
* धोड कोस- तिन मैलांचा एक कोस
* चाहुर- 120 बिघे
* चाळिसा- चाळीस हात कापड
* चेन- मोजण्याची लोखंडी सांखळी, 66 फुट
* चोंगा-गी-: चार बोट रुंदीचे माप
* चौगा- चार अंगुले
* चोखंड- पाव, चौथा हिस्सा, एक चतुर्थांस, चतकोर
* चोंघा- एक हात व हाताची वळलेली मुठ मिळून होनाऱ्या लांबीचे माप, मुंढा हात
* चोतकार- चतकोर
* चोथवा- चतुर्थांश
* चौत- चतकोर
* जव- यव, सातू, या धान्यांच्या लांबीचे माप
* टका- चौरस बिघे जमिनीचे एक माप
* टीच- अंगठा अग्र ते तर्जनी अग्र यामधील अंतर
* तसू-सूं-: गजाच्या एक विसांश किंवा एक चौविसांश अंश्याइतक्या लांबीचे परिमाण, द्वयंगुळ
* तुळ- जमीनीच्या मोजनीचे लांबीचे परिमाण
* दांड- 24 हात लांबीचा बांध एक परिमाण
* दांडा- चार हात लांबीचे एक परिमाण
* दाणा- मोजण्याचे मुठीचे माप
* दोरी- जमीन मोजनी परिमाण, 20 परतन 80 किंवा 120 बिघे
* धनू- चार हातांचे परिमाण
* धनुष्य- चार हात लांबीचे एक परिमाण
* धूर- जमीन मोजण्याचे एक परिमाण
* नाळवा- 400 हात लांबीचे वजन
* निवर्तन- गुजराथ येथील चार बिघे जमिनीचे परिमाण, दहा हात लांबीच्या वीस काठ्यांचे माप, औरस चौरस 4000 हात
* नेतन- एकर, बिघा इत्यादि सारखे जमीन मोजण्याचे एक परिमाण
* पंचक्रोशि- पांच कोसांच्या आतील गावे, पांच कोस जमीन
* पंचागुळ- पांच बोटे मापाचा
* पराड- 100 यार्डाचे अंतर
* पाइंड- 1/4 इंच प्रमाणाचे लांबीचे एक परिमाण
* पाईण- पांच परतन किंवा तिस चौरस बिघ्याइतका जमिनिचे परिमाण
* पांड- जमीन मोजण्याचे एक परिमाण
* पाडथळ बिघा, पाडथळी बिघा- पंधरा पांडांचा बिघा
* पाव- तिस चौरस बिघ्यांचे जमीन मोजण्याचे परिमाण
* पेंडस- दोन हात लांब
* पोले- एक चौरस काठीचे अथवा बिघ्याच्या एक चारश्यांश हिस्याचे जमीनीचे माप
* फरा- खडी, मुरूम माती वगैरे मापन्याचे 25 घनफुटांचे माप
* बरास- 100 चौरस फुट अथवा 100 घनफुट अथवा 25 घनहात
* बारागणी- जमीन मोजन्याचे 60 बिघ्यांचे एक माप
* बिघा- विस पाड किंवा चारशे चौरस काठ्या जमीन
* बोट- बोटाच्या रुंदी, जाडी, लांबी इतके परिमाण
*मण- जमिनीचे सहा बिघ्यांचे एक परिमाण
* मत्तर- जमीन मोजण्याचे एक परिमाण
* मुंढा- ढा-: मुंढा हात, पाउन हात
* योजन- रस्त्याची लांबी अगर अंतर मोजण्याचे माप, चार कोस, नऊ मैल
* रुटका- बिघ्याहुन लहान असे जमीन मोजण्याचे परिमाण
* रुमालीगज- कापड मोजण्याचा 14 तसुंचा गज
* रूटक्का- बिघ्यापेक्षा लहान जमीन मोजनीचे परिमाण
* रेशमीगज- जमीन मापन्याचा गज
* रेषापरिमाण- लांबी मोजण्याचे माप
* लठ- कापड मोजण्याचा गज
* लेवणा-णु-: तिन चतुर्थांस, पाउन
* वर्के- 30 हात लांब व 7|| हात रुंद किंवा 50 फुट लांब व 12|| फुट रुंद असा जमिनीचा तुकडा
* वसा- एक माप, प्रमाण, वीसा
* वार- गज, यार्ड, तिन फुट लांबीचे प्रमाण
* वाव- दोन्ही हात पसरुन होनारे माप
* वीत- अंगठा अग्र ते करंगळी अग्र यामधील अंतर
* व्यंगुल-ली-: अंगुलाचा साठावा अंश, एक माप
* व्याम- सहा फुट लांबीचे माप, वावभर माप
* शरायणी गज- जमीन मोजन्याचा गज
* सजगणी, सजगाणी- जमिनिचे एक प्रमाण
* सळे, सळा- मापाची पट्टी
* साखळी- जमिनिचि मोजनी करण्याचे एक माप
* सापिका- दीड रूक्याचे जमिनीचे माप
* इलाहीगज- अकबराने सुरु केलेली जमीन मोजनिचि प्रमानित काठी. हा गज 41 अंगुलांचा असे. इंग्रजी अमलात इलाही गजाची लांबी 33 इंच ठरवन्यात आली.
संकलन- श्री आप्पा परब
पुस्तक- हुजूरबाजार