काशीविश्वेश्वर मंदिर, पळशी, ता. पारनेर –
अहमदनगर जिल्ह्यात पारनेर तालुक्यातपळशी या गावी होळकरांचे दिवाण रामाजी यादव कांबळे – पळशीकर यांचा भुईकोट किल्ला आहे. पळशी गाव हे भुईकोटातच वसले असल्यामुळे चहुबाजूंनी तटबंदीने वेढलेले हे गाव पाहणेच मुळी एक सुंदर आनंदयोग आहे. हे गाव होळकरांचे दिवाण रामजी यादव-कांबळे पळशीकर यांचे. त्यांच्या मुलाने म्हणजेच आनंदराव पळशीकर याने पानिपतच्या रणसंग्रामात मोठा पराक्रम गाजवला. त्यामुळे त्यांना हे गाव इनाम मिळालं. मग पळशीकरांनी येथे भुईकोट, विठ्ठल मंदिर, काशीविश्वेश्वर मंदिर व वाडा यांची उभारणी केली.(काशीविश्वेश्वर मंदिर पळशी)
किल्ल्यामध्ये प्रवेश केल्यांनतर गावाच्या मुख्य चौकात काशीविश्वेश्वराचे एक मंदिर आहे. या मंदिराशेजारीच नागेश्वराचे एक छोटेखानी मंदिर देखील आहे. नागेश्वर मंदिरात नागशिल्पं व विष्णू-लक्ष्मी ची एक स्थानक मूर्ती आपल्याला दिसून येते. काशीविश्वेश्वर मंदिराचे दगडी काम उल्लेखनीय असून सभामंडप, अंतराळ व गर्भगृह अशी मंदिराची संरचना आहे. स्तंभ विरहित असलेल्या मंदिराच्या सभामंडपात दोन देवकोष्ठके असून एकात भैरव तर दुसऱ्यात गणेश मूर्ती आहे. मंदिराच्या भिंतीतील खिडक्याही आकर्षक मांडणीच्या आहेत. गाभाऱ्यात सुरेख शिवपिंड आहे. मंदिराच्या मागील भिंतीवर मारुतीचे शिल्पं कोरलेले आहे. मंदिरासमोर एक भग्न वीरगळ देखील आपल्याला पहायला मिळते. कधीकाळी पळशीच्या वैभवाची साक्ष असणारे हे मंदिर आज मात्र अतिक्रमणाच्या विळख्यात हरवत चालले आहे.मंदिराच्या मागील भिंतीवर मारुतीचे शिल्पं कोरलेले आहे. मंदिरासमोर एक भग्न वीरगळ देखील आपल्याला पहायला मिळते. कधीकाळी पळशीच्या वैभवाची साक्ष असणारे हे मंदिर आज मात्र अतिक्रमणाच्या विळख्यात हरवत चालले आहे.
Rohan Gadekar
Bhalavani he gaon aitihasik ahe. Ithil nath mandiratil I San 2 February 1070 chya Shila lekha nusar Bhalani he 954 varsha purvi chalukya chi uprajadhni hoti. Ha ek dan shilalekh ahe. Ithe panch hemadpanti mandire ahet. Tin changalya sthitit ahet. Doni che adhunkikran kele ahe. Bhagn mandirache avashesh ahet.Ithe Sar Senapati Mhaloji Ghorpade va Sar Senapati Santji Ghorpade houn gele. Sar Senapati Santji Ghorpade yanchi Samadhi asun nuktyach jalelya bhaubijes 377 rava janm divas 26/10/22 Roji sajara kela. Maji Mantri Ajit Ghorpade Ani Vidyaman Amdar Anil Babar upasthit hote. Ithil mandiracha Ani gavacha adhik abhyas karun mahiti prakashit karane avashyak ahe.