सरलष्कर सेनापती म्हालोजी घोरपडे

संभाजी राजांना कानोकान खबरं न्हवती, आपण औरंगजेबाच्या गहऱ्या चालीत फसत निघालोय. औरंगजेबाची चाल यशस्वी झाली होती. संभाजींना रायगडाबाहेरं काढण्यात यश आलं होतं. आता संभाजी गेले होते पन्हाळ्यावरं, पन्हाळ्यावरं होते सरलष्करं सेनापती “मह्लोजी घोरपडा” वयं वर्ष ६०, शरीरं थकलं असेलं पण! मनगटातली रग आणि छातीतली धग विझली न्हवती. आल्या आल्या संभाजी राजांनी विचारलं…”मालोजी काका मुकर्रब खानाची कोण हालचाल?” आणि कडाडला मालोजी गावराण बोलीत…
“राजं..! त्यो काय इतूयं,
आम्ही हाय न्हवं,
रेटतू की त्याला…!”
आणि संभाजी म्हणाले…”मालोजी तुमच्या खांद्यावरं तरं सुरक्षित आहे स्वराज्यं”…पण! त्याचं वेळी हेर धावत आला, संभाजींना सांगता झाला…”राजं ! .. राजं ! रायगडला यातीगात खानाचा घेरा पडलाय” आणि काळजाचा ठोका चुकला “रायगड” म्हणजे “राजधानी”, महाराणी तिथं आहेत, बाळंराजे तिथं आहेत आणि “स्वराज्यं सिंहासन” तिथं आहे…कुणी डावेनं डाव मांडला? आणि संभाजी राजे निघाले. मह्लोजींना सांगितलं…”लागली गरजं तरं हाकं मारू, लगोलग येउन मिळा आम्हांस!” आणि संभाजी अवघ्या “शंभर” भालायतांसोबत निघाले रायगडाकडं.

पण! तत्पुर्वीचा औरंगजेबाचा खलिता मुकर्रब खानाकडं आलाय…”तो संभाजी रायरीचा जहागीरंदार शिर्केंशी भांडण केलंय म्हणून तिकडं आलाय, आता नामी संधी आहे”. आणि ती बातमी घेऊनच मुकर्रब खानानं रायगडला जाणाऱ्या सगळ्या वाटा आधीच जेरबंद करून ठेवल्या. संभाजी राजांनी वाटा शोधल्या पण! वाटा सगळ्याच गिरफ़्तारं, जेरबंद मुकर्रबच्या तावडीत. एक वाट होती शिल्लकं, गर्दबिकटं, वहिवाट असलेली, निबिड, काट्या-कुट्याची, किर्र झाडांची, भयाण कडेकपाऱ्यांची, दऱ्या-खोऱ्यांची बिकट..संभाजी राजांनी तिचं वाट निवडली…”” संगमेश्वराची “”